Wetenschappelijk onderzoek endometriose: Wat houdt het in?

Veel vrouwen leven jarenlang met pijn of vermoeidheid zonder precies te weten waarom. Soms voelt het alsof je lichaam je iets probeert te vertellen, maar je krijgt geen duidelijk antwoord. Wat als die signalen te maken hebben met endometriose?

Bij Beppy horen we vaak verhalen van vrouwen die pas na jaren ontdekten wat er echt aan de hand was. Daarom verdiepen we ons in wat de wetenschap zegt over endometriose. Wat weten onderzoekers inmiddels over de oorzaken, de klachten en de mogelijke manieren om ermee om te gaan? In dit artikel lees je wat het wetenschappelijk onderzoek naar endometriose ons vertelt en hoe die kennis vrouwen helpt om hun eigen lichaam beter te begrijpen.

Let op: de informatie in dit artikel is bedoeld om te informeren en te inspireren. Bij medische klachten of vragen is het belangrijk om altijd contact op te nemen met een arts of specialist.

Wat is endometriose?

Endometriose is een chronische aandoening waarbij weefsel dat lijkt op het slijmvlies van de baarmoeder groeit op plaatsen waar het niet hoort, zoals in de buikholte of rond de eierstokken. Dat weefsel reageert op hormonen, net als het slijmvlies in de baarmoeder zelf, wat ontstekingen en pijn kan veroorzaken.

Volgens wetenschappelijk onderzoek naar endometriose treft de aandoening naar schatting één op de tien vrouwen in de vruchtbare leeftijd wereldwijd (WHO – Endometriosis Factsheet). Toch duurt het gemiddeld zes tot acht jaar voordat iemand een juiste diagnose krijgt. Dat komt bijvoorbeeld doordat de klachten vaak worden verward met andere aandoeningen, of omdat pijn tijdens de menstruatie nog te vaak als “normaal” wordt gezien.

De wetenschap leert ons dat endometriose niet alleen invloed heeft op het lichaam, maar ook op het dagelijks leven. Onderzoek laat zien dat vrouwen met endometriose vaker last hebben van vermoeidheid, concentratieproblemen en een lagere kwaliteit van leven (Dovepress, 2022).

“Ik dacht dat iedereen zoveel pijn had tijdens de menstruatie. Pas toen ik verhalen van anderen hoorde, besefte ik dat mijn klachten niet normaal waren.” – Ervaring van een Beppy-gebruiker

Hoe vaak komt endometriose voor en wat zeggen de cijfers?

Uit meta-analyses blijkt dat naar schatting tussen de 10 % en 18 % van de vrouwen in hun vruchtbare leeftijd endometriose heeft. (PMC) Wetenschappelijk onderzoek naar endometriose laat zien dat de schattingen per studie kunnen verschillen. In sommige onderzoeken ligt dat percentage iets lager, rond de 6 tot 10 procent, omdat endometriose niet altijd makkelijk te herkennen of vast te stellen is.

Een recente wereldwijde studie schat dat meer dan 170 miljoen vrouwen wereldwijd leven met endometriose (ScienceDirect, 2024).

Waarom is het lastig de exacte aantallen te bepalen?

De klachten lijken vaak op andere aandoeningen. Denk aan menstruatiepijn of prikkelbaredarmsyndroom, waardoor endometriose niet altijd wordt herkend.
Veel vrouwen zoeken pas laat hulp. Pijn tijdens de menstruatie wordt nog vaak als “normaal” gezien, waardoor het jaren kan duren voor iemand verder onderzoek krijgt.
De diagnose is niet eenvoudig. Endometriose is pas met zekerheid vast te stellen via een kijkonderzoek in de buik, en dat gebeurt lang niet bij iedereen.
De ernst van de pijn zegt niet alles. Sommige vrouwen hebben weinig zichtbare afwijkingen maar veel pijn, terwijl anderen juist weinig klachten ervaren.

Wil je weten of jouw klachten kunnen passen bij endometriose? Lees door naar het gedeelte over symptomen en wat je kunt doen.

Wat leert het wetenschappelijk onderzoek over oorzaken en diagnostiek?

Onderzoekers zijn het erover eens dat endometriose geen eenvoudige aandoening is met één duidelijke oorzaak. Verschillende processen in het lichaam kunnen samen een rol spelen. Erfelijkheid, hormonen en de werking van het afweersysteem lijken daar allemaal invloed op te hebben.

Oorzaken en risicofactoren

Het mechanisme van endometriose is complex en nog niet volledig opgehelderd. Uit wetenschappelijk onderzoek naar endometriose komen verschillende mogelijke verklaringen naar voren, zoals:

Familiegeschiedenis verhoogt het risico. Als endometriose voorkomt bij je moeder of zus, is de kans groter dat jij het ook ontwikkelt.
Het weefsel buiten de baarmoeder reageert op hormonen. Het lijkt sterk op baarmoederslijmvlies en kan daardoor ontstekingen veroorzaken in de omgeving (NEJM, 2018).
Er bestaan meerdere theorieën. Denk aan terugvloeiend menstruatiebloed (retrograde menstruatie), een ontregeling van het immuunsysteem of het ontstaan van endometriose uit stamcellen. Waarschijnlijk werken deze factoren samen en verschilt het per vrouw welke rol ze spelen.

Wat is de rol van behandeling en beheer volgens het onderzoek?

Wetenschappelijk onderzoek naar endometriose laat zien dat er verschillende behandelrichtingen zijn:

Hormonale therapie of medicatie die de oestrogeenwerking remt;
Chirurgie om afwijkingen te verwijderen of pijn te verminderen;
Levensstijlaanpassingen en pijnmanagement, bijvoorbeeld fysiotherapie en pijnsamenwerking.

Wetenschappelijk onderzoek endometriose → wat betekent dat voor jou?

Vroegtijdige herkenning verbetert de kans op tijdige behandeling en vermindert het risico dat klachten verergeren.
Onderzoek benadrukt dat maatwerk belangrijk is: de behandelmix hangt af van leeftijd, klachtenpatroon, wens tot kinderen, en de ernst.
Omdat het verloop per persoon sterk verschilt, is monitoring en nauwe samenwerking met een gynaecoloog aan te bevelen.

Stap-voor-stap-actieplan

Noteer je klachtenpatroon: frequentie, aard, impact op leven.
Bespreek met je huisarts of gynaecoloog de mogelijkheid van endometriose.
Vraag naar onderzoeksmogelijkheden en behandelopties afgestemd op jouw situatie.
Informeer naar leefstijl-ondersteuning: pijnmanagement, beweging, voeding.
Overweeg wat jouw doelen zijn: minder pijn, optimale vruchtbaarheid, werk/sociaal functioneren.

Endometriose en menstruatieproducten

Voor veel vrouwen met endometriose kan de menstruatie extra intens of pijnlijk zijn. Daarom speelt het kiezen van de juiste menstruatieproducten een belangrijke rol in hoe je je voelt tijdens je cyclus. Uit wetenschappelijk onderzoek naar endometriose blijkt dat vrouwen vaak zoeken naar producten die minder druk geven in de vagina of onderbuik, en die het risico op irritatie of extra pijn verminderen.

Zachte, flexibele producten zoals menstruatiecups met een soepele rand of sponzen zonder harde randen kunnen fijner aanvoelen wanneer het bekkengebied gevoelig is. Ook producten zonder parfum of plastic laagjes helpen om de huid rustiger te houden.

Er is geen product dat voor iedere vrouw met endometriose het beste werkt. Het belangrijkste is dat je luistert naar je eigen lichaam en kiest wat prettig aanvoelt.

Herken jij meerdere signalen die passen bij endometriose? Wacht dan niet langer: maak vandaag nog een afspraak met je gynaecoloog of bekkenfysiotherapeut en verwijs naar het begrip “wetenschappelijk onderzoek endometriose” zodat je gesprek goed voorbereid is. Je verdient duidelijkheid en een aanpak op maat!